Γεώργιος Σακοράφας

FACTORS ASSOCIATED WITH A MORE AGGRESSIVE BIOLOGICAL BEHAVIOR IN PAPILLARY MICROSCOPIC THYROID CARCINOMA (PMTC) Papillary microscopic thyroid carcinoma (PMTC) is defined as papillary thyroid cancer (PTC) measuring < 10 mm. In the past, PTMC was more commonly an incidental finding on histopathological examination after thyroidectomy performed for a presumably benign disease (such as multinodular goiter). Currently, however, PMTC is increasingly diagnosed preoperatively, based on the findings of high-resolution ultrasography and fine-needle aspiration (FNA) cytology. PMTC are believed to have an excellent prognosis, but some may behave more aggressively than previously appreciated. Indeed, lymph node and distant metastases may be present in up to 30 % and 0.6 % of patients at the time of diagnosis. Moreover, 3.5 % of patients will experience disease recurrence. Risk factors associated with a more aggressive biological behavior of PMTC include: 1.Age older than 45 years 2....

ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΟ ΘΗΛΩΔΕΣ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ – ΕΧΕΙ ΠΑΝΤΑ ‘ΚΑΛΟΗΘΗ’ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ? Το θηλώδες καρκίνωμα θυρεοειδούς ( PTC ) (η συνηθέστερη μορφή καρκίνου θυρεοειδούς) έχει εξαιρετική πρόγνωση και αρκετά ‘καλοήθη’ βιολογική συμπεριφορά, καθώς η συνολική 5ετής επιβίωση υπερβαίνει το 97 %. T ο μέγεθος του PTC έχει προγνωστική σημασία, με τους μικρότερους σε μέγεθος όζους να έχουν καλύτερη πρόγνωση. Σαν θηλώδη ‘μικροκαρκινώματα’ (ή μικροσκοπικά θηλώδη καρκινώματα, Papillary Microscopic Thyroid Cancer , PMTC ) ορίζονται τα PTC διαμέτρου < 10 mm . Στο παρελθόν, τα P ΜΤ C βρίσκονταν συχνά κατά την ιστολογική εξέταση των θυρεοειδών που είχαν αφαιρεθεί για υποτιθέμενη καλοήθη πάθηση (συνηθέστατα πολυοζώδη βρογχοκήλη). Σήμερα, εντούτοις, τα P ΜΤ C διαγιγνώσκονται όλο και πιο συχνά με τη βοήθεια του υπερηχογραφήματος υψηλής ευκρίνειας και της παρακέντησης με λεπτή βελόνη ( FNA cytology ) σε ασθενείς που δεν έχουν υποβληθεί σε θυρεοειδεκτομή. Τα P Μ TC έχουν εξαιρετικά κ...

ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ – ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ CHERNOBYL (ΟΥΚΡΑΝΙΑ, 1986) ΚΑΙ ΤΗΝ FUKOSHIMA (ΙΑΠΩΝΙΑ, 2011) CHERNOBYL (UKRAINE). Την 26 Απριλίου 1986, μετά από ατύχημα στο εργοστάσιο παραγωγής πυρηνικής ενέργειας στο Chernobyl , αποδεσμεύθηκαν στην ατμόσφαιρα τεράστιες ποσότητες ραδιενεργών υλικών (και ραδιενεργού ιωδίου). Το ατύχημα αποδόθηκε σε σειρά κατασκευαστικών λαθών (όσον αφορά τη λήψη προφυλακτικών μέτρων [απουσία ειδικών φίλτρων/προστατευτικών φραγμών]), αλλά και σε λάθη των εργαζομένων στο εργοστάσιο. Η περιβαλλοντική καταστροφή ήταν τεράστια, καθώς λόγω θέσης αλλά και λόγω των ανέμων, το ραδιενεργό νέφος κάλυψε μεγάλες γειτονικές εκτάσεις σε χώρες όπως η Ουκρανία, η Λευκορωσία, η Ρωσία αλλά και σε όλη σχεδόν την Ευρωπαϊκή ήπειρο (μέχρι και την Ισπανία). Λόγω της ιωδοπενίας, παρατηρήθηκε σημαντική πρόσληψη του ραδιενεργού ιωδίου από τον θυρεοειδή σε πολύ μεγάλο αριθμό κατοίκων των περιοχών που μολύνθηκαν ιδιαίτερα από τα ραδιενεργά υλικά (Ουκρανία, Λευκορωσ...

RADIATION/NUCLEAR EXPOSURE AND THYROID CANCER – LESSONS LEARNED FROM TWO NUCLEAR PLANT ACCIDENTS (Chernobyl [Ukraine] 1986 and Fujushima [Japan] 2011) In 1986, after the accident at the nuclear power plant at Chernobyl (Ukraine) huge amounts of radioactivity was released in the atmosphere, including large amounts of radioactive iodines. The radiation dose to the thyroid gland was high in Belarus, Ukraine, and South Russia since the uptake of radioiodines in the thyroid gland was high due to iodine deficiency and no iodine prophylaxis. Because of wind during the days after the accident, the radiation cloud spread over large territories in extended areas of Europe. Local authorities failed to organize a timely response to the disaster. The first cases of thyroid cancer were reported in contaminated young children in 1990, only 4 years after the accident in Minks and Kiev centers. The incidence of childhood thyroid cancer then rapidly increased and in 1995 reached 40 per million (B...

DRAMATIC INCREASE OF THE INCIDENCE OF THYROID CANCER- HOW CAN BE EXPLAINED? Thyroid cancer (TC) is the most rapidly increasing malignancy in the Western World. In a report based upon the SEER database, the incidence of papillary thyroid cancer (PTC) increased from 4.8 (2002) to 14.9 (2012) per 100.000 (x 3). This increasing incidence is attributed to the: I.Improved identification of small TC due to more frequent and widespread use of high-resolution ultrasonography, combined with fine-needle aspiration (FNA) cytology. II.Increased reporting of incidental microcarcinomas (TC < 10 mm) in thyroids removed for presumably benign disease (for example, nodular goiter). III.Increased iatrogenic (“diagnostic” or therapeutic) radiation exposure (for example in patients with other malignant diseases, such as Hodgkin disease). Children, especially females, are particularly sensitive to external radiation, with the greatest risk for exposures before adolescence. IV.Exposure...

ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ Η ΣΥΝΕΧΗΣ ΑΥΞΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ; Η συχνότητα του καρκίνου θυρεοειδούς αυξάνεται με ταχύτερο ρυθμό από οποιαδήποτε άλλη κακοήθη πάθηση στις δυτικές χώρες. Σε μία πρόσφατη αναφορά στηριγμένη στη βάση δεδομένων SEER , η συχνότητα (επίπτωση) του θηλώδους καρκίνου θυρεοειδούς πρακτικά τριπλασιάστηκε μεταξύ 1975 και 2012 (από 4.8 σε 14.9 ανά 100.000 πληθυσμού). Η δραματική αυτή αύξηση οφείλεται: 1.Στην βελτίωση και στην ευρεία χρήση των μεθόδων απεικόνισης του θυρεοειδούς και κυρίως του υπερηχογραφήματος υψηλής ευκρίνειας, που σε συνδυασμό με την ευρεία χρήση της κυτταρολογικής εξέτασης του υλικού που αναρροφάται με παρακέντηση με λεπτή βελόνη ( FNAC , Fine - Needle Aspiration Cytology ) έχει σαν αποτέλεσμα την διάγνωση περισσότερων καρκίνων θυρεοειδούς, συχνά σε πολύ μικρό μέγεθος (διαμέτρου λίγων χιλιοστών). 2.Στην λεπτομερή λεπτομερή ιστολογική εξέταση του θυρεοειδούς που αφαιρείται για θεωρούμενη καλοήθη πάθηση (π.χ. πολυοζώδη βρογχοκήλ...

HURTHLE CELL CARCINOMA OF THE THYROID – WHY IS IT REPORTED SEPARATELY? Oncocytic follicular cells of the thyroid (the so-called H ü rthle cells) are large polygonal cells with marked eosinophilic, granular cytoplasm reflective of overly abundant mitochondria and can be observed in both benign and malignant conditions of the thyroid gland. Focal oncocytic trans-differentiation results in neoplasia consisting predominantly of H ü rthle cells that can represent benign H ü rthle cell adenomas or malignant H ü rthle cell carcinoma (HCC). H ü rthle cells are also seen in the oncocytic variant of the papillary thyroid carcinoma. HCC represents only 1 – 3 % of all thyroid cancers and is currently classified as a variant of follicular thyroid cancer (according to the World Health Organization). The distinction between adenoma and carcinoma can generally only be definitively made on histological examination of a resection specimen, based on the presence or absence of capsular and/or vas...

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ ΑΠΌ ΚΥΤΤΑΡΑ HURTHLE - ΓΙΑΤΙ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΞΕΧΩΡΙΣΤΑ; Τα κύτταρα H ü rthle έχουν χαρακτηριστικούς μικροσκοπικούς χαρακτήρες (ευμεγέθη, πολυγωνικά κύτταρα με ηωσινόφιλο κοκκιώδες κυτταρόπλασμα λόγω αφθονίας μιτοχονδρίων). Παρατηρούνται τόσο σε καλοήθεις όσο και σε κακοήθεις παθήσεις του θυρεοειδούς. Τα νεοπλάσματα που αποτελούνται κυρίως από κύτταρα H ü rthle μπορεί να είναι είτε καλοήθη (ΑΔΕΝΩΜΑΤΑ από κύτταρα H ü rthle ) είτε κακοήθη (ΚΑΡΚΙΝΩΜΑΤΑ από κύτταρα H ü rthle ). Ο καρκίνος από κύτταρα H ü rthle είναι μία σχετικά σπάνια μορφή καρκίνου θυρεοειδούς (αντιστοιχεί στο 1 – 3 % του συνόλου των καρκίνων θυρεοειδούς). Σήμερα, ταξινομείται σαν μία ιδιαίτερη μορφή του θυλακιώδους καρκίνου θυρεοειδούς (σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας [ΠΟΥ]). Η διαφοροδιάγνωση του αδενώματος / καρκίνου από κύτταρα H ü rthle μπορεί να γίνει αξιόπιστα μόνο στην ιστολογική εξέταση μετά από πλήρη εκτομή της ύποπτης βλάβης (όζου) και βασίζεται κυρίως στην απουσία διήθησης ...

FNA CYTOLOGY OF SUSPICIOUS LYMPH NODES IN THYROID CANCER Ultrasound (US) and US-guided Fine-Needle Aspiration (FNA) cytology are the main diagnostic tools for detecting cervical metastases of thyroid cancer (TC) either preoperatively or during follow-up (recurrence after surgery). Results of US-guided FNA cytology in US suspicious lymph nodes can be categorized as: I.Presence of malignant cells (frequency of metastases [FM] 96 %) II.Presence of macrophages without malignant cells (FM 87.5 %) III.Cell paucity (FM 71.4 %) IV.Negative for malignancy (FM=35 %). Obviously, when metastatic lymph nodes are diagnosed on cytology, concomitant lymph node dissection should be performed at the time of thyroidectomy (preferentially, selective or compartment-oriented). In the case of regional recurrence, lymph node’ size is another important factor which should be taken into consideration to select optimal treatment strategy. However, given the high false-negative rates, it shoul...

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΕΝΤΗΣΗ ΥΠΟΠΤΩΝ ΛΕΜΦΑΔΕΝΩΝ Το υπερηχογράφημα ( US ) και η κυτταρολογική εξέταση του υλικού που λαμβάνεται με υπερηχογραφικά καθοδηγούμενη παρακέντηση με λεπτή βελόνη ( US - guided Fine - Needle Aspiration Cytology , FNAC ) είναι οι δύο βασικές μέθοδοι για τη διάγνωση των μεταστάσεων του καρκίνου θυρεοειδούς στους λεμφαδένες του τραχήλου, τόσο στον ασθενή που πρόκειται να υποβληθεί στην αρχική επέμβαση (θυρεοειδεκτομή) όσο και στον ασθενή που υποβάλλεται σε περιοδική παρακολούθηση μετά την αρχική αντιμετώπιση του καρκίνου θυρεοειδούς (για την ανίχνευση υποτροπής της νόσου). Τα αποτελέσματα της FNAC σε υπερηχογραφικά ύποπτους λεμφαδένες μπορούν να ταξινομηθούν στις εξής κατηγορίες (τα ποσοστά στις παρενθέσεις αναφέρονται στη συχνότητα μεταστάσεων): Ι.Παρουσία καρκινικών κυττάρων (96 %) ΙΙ.Παρουσία μακροφάγων χωρίς καρκινικά κύτταρα (88 %) ΙΙΙ.Παρουσία πολύ λίγων κυττάρων (μη διαγνωστικό υλικό) (70 %) IV .Εξέταση αρνητική για κακοήθεια (35 %) ...

GENETIC PREDISPOSITION IN NON-MEDULLARY THYROID CANCER Non-medullary thyroid cancer (NMTC) comprises thyroid cancers of follicular cell origin and is classified into 4 groups: papillary, follicular, Hurthle and anaplastic. In NMTC there is a small, but clinically significant, percentage of patients (ranging from 5% to 15 %) with a genetic predisposition for the development of the disease. In contrast to familial medullary thyroid carcinoma (FMTC), which is associated with well-known genetic alterations, the case for a familial predisposition of NMTC is only now beginning to emerge. In the absence of high-penetrance Mendelian-type causative genes, the genetic factors can likely be attributed to many low-penetrance DNA variants in the human genome. Familial NMTC (FNMTC) is characterized ty three or more first-degree relatives with follicular-derived NMTC, and includes two groups: (a) syndromes characterized by a predominance of non-thyroidal tumors (such as familial adenomatous polypi...

ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ (ΘΗΛΩΔΗΣ/ΘΥΛΑΚΙΩΔΗΣ) Ο θηλώδης/θυλακιώδης καρκίνος (διαφοροποιημένος καρκίνος θυρεοειδούς, DTC [ Differentiated Thyroid Cancer ]) είναι η συνηθέστερη μορφή καρκίνου θυρεοειδούς (85 – 95 %). Στους ασθενείς με DTC υπάρχει ένα μικρό αλλά σημαντικό ποσοστό (που κυμαίνεται από 2 έως 10 %, κατ’ άλλους έως 15 %) με γενετική προδιάθεση για την εμφάνιση της νόσου. Σε αντίθεση με το οικογενές (κληρονομικό) μυελοειδές καρκίνωμα ( MTC , Medullary Thyroid Cancer , 5-10 %), που χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένες, πλήρως ταυτοποιημένες γενετικές μεταβολές, το θέμα της γενετικής προδιάθεσης για τον DTC μόλις τελευταία έχει αρχίσει να διερευνάται. Καθώς δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο γονίδιο που να συνδέεται με την εμφάνιση του DTC (όπως στο MTC ), είναι πολύ πιθανό να ευθύνονται γενετικές μεταβολές σε διάφορα χαμηλής διεισδυτικότητας γονίδια του ανθρωπίνου γονιδιώματος. Το οικογενές DTC ( FDTC , Familial DTC ) χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση DTC...

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΛΕΜΦΑΔΕΝΕΣ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ-ΠΩΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΥΠΕΡΗΧΟΓΡΑΦΗΜΑ; Τα βασικά ευρήματα στο υπερηχογράφημα τραχήλου που υποδηλώνουν την ύπαρξη μεταστάσεων στους λεμφαδένες του τραχήλου από καρκίνο θυρεοειδούς είναι: 1.Αποτιτανώσεις                                                                                               (3 – 50 %) 2.Κυστική εκφύλιση                     ...

ULTRASONOGRAPHIC FINDINGS SUSPICIOUS FOR LYMPH NODE METASTASES IN THYROID CANCER Major ultrasonographic (US) findings indicating lymph node metastasis of thyroid cancer include: 1.Calcifications                                  2.Cystic degeneration                    3.Loss of echogenic fatty hilum 4.Hyperechogenicity                       5.Round shape                                   6.Abnormal vascularity         ...

CYSTIC LESION OF THE NECK MAY BE A CLINICAL MANIFESTATION OF PAPILLARY THYROID CANCER AND MIMIC AN APPARENTLY BENIGN CYST Although the vast majority of cystic lesions of the neck are benign (such as branchial cleft cysts, dermoid cysts, teratoma, epidemoid cysts, cystic hygromas etc), occasionally they may be a clinical manifestation of papillary thyroid cancer (PTC, the most common type of thyroid cancer). In this case, cystic lesions represent a metastatically involved lymph node which underwent central liquefaction with cystic degeneration. This is a common phenomenon in PTC, since approximately 40 % (reported range, 21 – 50 %) of all lymph node metastases have the tendancy to completely cavitate a lymph node by cystic degeneration and thus may mimic an apparently benign cyst of the neck. Moreover, in a small but significant percentage of patients with PTC, lymph node metastases may be the sole or initial manifestation of the disease (the so-called ‘occult’ thyroid cancer). M...

‘ΚΥΣΤΙΚΟ ΜΟΡΦΩΜΑ ΤΡΑΧΗΛΟΥ’: ΜΙΑ ΠΙΘΑΝΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ ΚΑΙ ΕΝΑ ΠΙΘΑΝΟ ΣΟΒΑΡΟ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ΛΑΘΟΣ Η πλειονότητα των κυστικών βλαβών του τραχήλου είναι καλοήθεις (βραγχιακές κύστεις, δερμοειδείς κύστεις, τερατώματα, επιδερμοειδείς κύστεις, κυστικά υγρώματα κλπ). Εντούτοις, σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να αποτελούν πιθανή κλινική εκδήλωση θηλώδους καρκίνου θυρεοειδούς ( PTC , papillary thyroid cancer ), που είναι η συνηθέστερη μορφή καρκίνου του θυρεοειδούς. Στην περίπτωση αυτή, η κυστική βλάβη αντιστοιχεί σε έναν μεταστατικά διηθημένο λεμφαδένα του τραχήλου που έχει υποστεί κυστική εκφύλιση με υγροποίηση του περιεχομένου του. Το φαινόμενο αυτό είναι αρκετά συνηθισμένο στις λεμφαδενικές μεταστάσεις του PTC , καθώς στο 40 % των περιπτώσεων (εύρος διακύμανσης στη βιβλιογραφία, 20 – 50 %) οι λεμφαδενικές μεταστάσεις παρουσιάζουν αυτή την κυστική εκφύλιση και μπορεί να εμφανιστούν σαν απλές (καλοήθεις) κυστικές βλάβες του θυρεοειδούς. Αυτό δεν είναι πρόβλημα όταν συνυπάρ...

THYROID NODULES INCIDENTALLY IDENTIFIEND ON PET SCANS PERFORMED FOR NON-THYROID MALIGNANCIES Positron-emission tomography (PET) is increasingly used in patients with malignant disease for staging and/or during post-treatment follow-up. Although the resolution for nodules on PET scan is lower than that of CT and/or MRI, the radiotracer used for PET is specific for metabolically active tissue. This can explain why the rate of malignancy in patients with thyroid nodules incidentally identified on PET scans is markedly higher than that in patients with nodules identified on CT scans or MRI. In a large review  the detection rate on PET scan (performed for non-thyroid malignancies) was only 1 % (compared to 10-12 % for CT), but 33 % of these nodules found on PET scans were malignant (most often papillary thyroid cancer, 82 %). Of note, many of these patients with non-thyroid malignancies have been exposed to radiation therapy. The pattern of standardized uptake value (SUV) on PET ...

ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ ΕΚΠΟΜΠΗΣ ΠΟΖΙΤΡΟΝΙΩΝ ( PET SCAN ) ΓΙΑ ΜΗ ΘΥΡΕΟΕΙΔΙΚΕΣ ΚΑΚΟΗΘΕΙΣ ΠΑΘΗΣΕΙΣ - ΠΟΣΟ ΣΥΧΝΑ ΑΝΙΧΝΕΥΟΝΤΑΙ ΟΖΟΙ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ ΣΑΝ ΤΥΧΑΙΟ ΕΥΡΗΜΑ; ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΑΥΤΟ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ; H τομογραφία εμπομπής ποζιτρονίων ( PET scan ) χρησιμοποιείται όλο και πιο συχνά στην ογκολογία, τόσο για τη σταδιοποίηση των κακοήθων νεοπλασμάτων όσο και για την παρακολούθηση των ασθενών μετά την αρχική θεραπευτική τους αντιμετώπιση. Η μέθοδος βασίζεται σε διαφορετικές αρχές σε σχέση με τις λοιπές μεθόδους ‘ανατομικής’ απεικόνισης (όπως είναι η αξονική [ CT ] και η μαγνητική τομογραφία [ MRI ]), καθώς χρησιμοποιούνται ραδιοσεσημασμένα μόρια (ραδιοφάρμακα), συνήθως η FDG (σεσημασμένη με ραδιενεργό φθόριο [ F -18] φλουοροδεοξυγλυκόζη). Χορηγούμενη η FDG ακολουθεί το μεταβολικό μονοπάτι της γλυκόζης. Η γενική αρχή της χρήσης της FDG στους ογκολογικούς ασθενείς βασίζεται στο γεγονός ότι τα καρκινικά (νεοπλασματικά) κύτταρα προσλαμβάνουν και μεταβολίζουν το ραδιοφάρμακο σε μεγαλύτερο βαθμό σε σχέση με του...