Μυελοειδές καρκίνωμα θυρεοειδούς σαν τυχαίο εύρημα μετά από λοβεκτομή

ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ – ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ CHERNOBYL (ΟΥΚΡΑΝΙΑ, 1986) ΚΑΙ ΤΗΝ FUKOSHIMA (ΙΑΠΩΝΙΑ, 2011)

CHERNOBYL (UKRAINE). Την 26 Απριλίου 1986, μετά από ατύχημα στο εργοστάσιο παραγωγής πυρηνικής ενέργειας στο Chernobyl, αποδεσμεύθηκαν στην ατμόσφαιρα τεράστιες ποσότητες ραδιενεργών υλικών (και ραδιενεργού ιωδίου). Το ατύχημα αποδόθηκε σε σειρά κατασκευαστικών λαθών (όσον αφορά τη λήψη προφυλακτικών μέτρων [απουσία ειδικών φίλτρων/προστατευτικών φραγμών]), αλλά και σε λάθη των εργαζομένων στο εργοστάσιο. Η περιβαλλοντική καταστροφή ήταν τεράστια, καθώς λόγω θέσης αλλά και λόγω των ανέμων, το ραδιενεργό νέφος κάλυψε μεγάλες γειτονικές εκτάσεις σε χώρες όπως η Ουκρανία, η Λευκορωσία, η Ρωσία αλλά και σε όλη σχεδόν την Ευρωπαϊκή ήπειρο (μέχρι και την Ισπανία). Λόγω της ιωδοπενίας, παρατηρήθηκε σημαντική πρόσληψη του ραδιενεργού ιωδίου από τον θυρεοειδή σε πολύ μεγάλο αριθμό κατοίκων των περιοχών που μολύνθηκαν ιδιαίτερα από τα ραδιενεργά υλικά (Ουκρανία, Λευκορωσία, Ρωσίας). Η τότε Σοβιετική Ένωση αδράνησε, δεν έλαβε μέτρα προφύλαξης του πληθυσμού και προσπάθησε αρχικά να συγκαλύψει το ατύχημα, μέχρις που στη Σουηδία ανιχνεύθηκε αδικαιολόγητα υψηλό ποσοστό ραδιενέργειας. Τα πρώτα περιστατικά καρκίνου θυρεοειδούς αναφέρθηκαν σε παιδιά το 1990, μόλις 4 χρόνια μετά το ατύχημα (στο Μίνσκ και στο Κίεβο). Τα επόμενα χρόνια η συχνότητα (επίπτωση) του καρκίνου θυρεοειδούς στα παιδιά αυξήθηκε ταχέως και το 1995 έφθασε τα 40 ανά 1.000.000 (Λευκορωσία). Εκτιμάται ότι καρκίνος θυρεοειδούς αναπτύχθηκε σε 7000 περίπου άτομα μεταξύ των 2.000.000 ατόμων που εκτέθηκαν στη ραδιενέργεια, ηλικίας κάτω των 18 ετών (όταν συνέβη το ατύχημα). Ειδικά στα παιδιά, διαπιστώθηκε ότι υπήρχε πολύ ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της δόσης ακτονοβολίας στην οποία εκτέθηκε ο θυρεοειδής και του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου θυρεοειδούς.

FUKOSHIMA (JAPAN). Την 11 Μαρτίου 2011, μετά από ισχυρό σεισμό και το τσουνάμι που ακολούθησε, συνέβη το άλλο μεγάλο πρόσφατο πυρηνικό ατύχημα σε εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, με αποτέλεσμα και πάλι την αποδέσμευση στην ατμόσφαιρα μεγάλων ποσοτήτων ραδιενεργών υλικών (συμπεριλαμβανομένου και Ι-131). Σε αντίθεση με το ατύχημα στο Chernobyl (με ενδημική την ιωδοπενία στον γενικό πληθυσμό), η πρόσληψη ραδιενεργού ιωδίου από το θυρεοειδή ήταν σαφώς πιο περιορισμένη λόγω της αυξημένης διαιτητικής πρόσληψης ιωδίου. Αμέσως μετά το ατύχημα, εφαρμόσθηκαν συγκεκριμένα μέτρα πρόληψης. Στα πέντε πρώτα χρόνια μετά το ατύχημα, δεν παρατηρήθηκε αυξημένη συχνότητα (επίπτωση) του καρκίνου θυρεοειδούς στα παιδιά (1 – 5 ανά 1.000.000 παιδιών). Στα παιδιά στα οποία αναπτύχθηκε καρκίνος θυρεοειδούς δεν αποδείχθηκε ότι είχαν εκτεθεί σε αυξημένη δόση ακτινοβολίας (ραδιενέργειας) στο θυρεοειδή. Δεν φάνηκε επίσης να υπάρχει αυξητική τάση όσον αφορά τη συχνότητα του καρκίνου θυρεοειδούς με την πάροδο του χρόνου.

Η σύγκριση των δύο αυτών πυρηνικών ατυχημάτων δείχνει ότι τα μέτρα προφύλαξης του πληθυσμού μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά όσον αφορά την πρόληψη της ανάπτυξης καρκίνου θυρεοειδούς. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν:

-Παραμονή του πληθυσμού σε στεγασμένους (κλειστούς) χώρους

-Εκκένωση πληθυσμού από τις πιο ‘μολυσμένες’ περιοχές

-Διαιτητικούς περιορισμούς (π.χ. αποφυγή κατανάλωσης φρούτων, λαχανικών κλπ από την περιοχή του ατυχήματος και χρήση συντηρημένων τροφών)

-Χορήγηση ιωδιούχου καλίου (ΚΙ) που αναστέλλει άμεσα την πρόσληψη από το θυρεοειδή ραδιενεργού ιωδίου. Ο χρόνος λήψης του ΚΙ έχει τεράστια σημασία. Ιδανικά θα πρέπει να λαμβάνεται πριν έρθει κανείς σε επαφή με τα ραδιενεργά υλικά (ραδιενεργό ιώδιο) (σε αυτή την περίπτωση αναστέλλεται η πρόσληψη ραδιενεργού ιωδίου κατά > 98 %). Αν ληφθεί τη στιγμή που έρχεται κανείς σε επαφή με το ραδιενεργό ιώδιο η αναστολή μειώνεται στο 90 %, ενώ αν δοθεί 6 περίπου ώρες μετά η αναστολή πρόσληψης του ραδιενεργού ιωδίου μειώνεται κατά 50 %. Το ΚΙ θα πρέπει να χορηγείται κατά προτεραιότητα σε παιδιά και σε εγκύους, ενώ η χορήγησή του δεν συνιστάται σε άτομα άνω των 60 ετών ή με καρδιαγγειακές παθήσεις. Στη Γαλλία, έχει διατεθεί ΚΙ στα άτομα που ζουν σε ακτίνα 10 km γύρω από τα 17 εργοστάσια παραγωγής πυρηνικής ενέργειας.

-Τέλος, οι κατασκευαστικές προδιαγραφές (π.χ. ειδικά φίλτρα, ειδικοί φραγμοί) έχουν τεράστια σημασία για τον περιορισμό ή την καθυστέρηση της μόλυνσης της ατμόσφαιρας (για αρκετές ώρες).